zondag 10 mei 2009

Middeleeuwse pagina-opmaak
-
Middeleeuwse kunst heeft mij altijd al weten te boeien. Een minder bekende kunstvorm uit die periode is de miniatuur.
Mijn bewondering voor deze kleinoden is groot. In een lang vervlogen tijdperk gaf ik er eens een spreekbeurt over.

Deze eeuwenoude handschriften zijn prachtvoorbeelden van paginaopmaak.

-
Het bekijken van deze combinaties van zeer fraai geschreven teksten met beeldschone illustraties schenkt me een gevoel dat ik moeilijk kan omschrijven.
-
Het is iets wat mij op één of andere manier diep in mijn ziel raakt. Een 'beroerd worden door het schone'.
De schoonheid van deze oude bladzijden intrigeert mij zodanig, dat ik ook hier een stukje wil wijden aan één van deze kunstenaars.
-
Waarom dan geen Willem kiezen, zeker als die bovendien nog tot de belangrijkste 'miniaturisten' gerekend mag worden.
-
Willem Vrelant
middeleeuws miniatuurschilder

Een miniatuur is een afbeelding in een middeleeuws handschrift.

Eerst werd de tekst geschreven. In de overgebleven ruimtes werd de 'boekverluchting' aangebracht.
Vaak werden de beginletters van een tekst met miniaturen verlucht, de initialen. Als zo'n initiaal een figuratieve afbeelding bevat, spreekt men van een gehistorieerde initiaal.
Een miniatuur is niet per se een kleine afbeelding, want er zijn ook miniaturen die een geheel blad in beslag nemen, bijvoorbeeld in getijdenboeken en missalen.

-
Willem Vrelant (Utrecht, ca. 1450 - Brugge, ca. 1481) was een van de belangrijkste Nederlandse miniatuurschilders.

Rond 1450 was Vrelant in Utrecht werkzaam en schiep daar het getijdenboek van Willem van Montfoort. Van 1454 tot 1481 is hij in het gilde van miniatuurschilders in Brugge. In 1468 was hij werkzaam voor Philips de Goede. In zijn zeer productieve werkplaats ontstonden onder andere een in 1455-1460 gedateerd getijdenboek dat zich tegenwoordig in Baltimore bevindt, het getijdenboek van Isabella I van Castilië (ca. 1460), de Chroniques de Hainaut (1468) alsmede enkele miniaturen in het getijdenboek van Maria van Bourgondië (ca. 1480).
-
Het herkennen van werken van de hand van Vrelant zelf is vaak moeilijk, ondanks zijn uitgesproken schilderstijl, doordat hij een groot atelier had met vele medewerkers. Vrelant's kenmerkende stijl was conservatief voor die tijd. Hij tekende statige, met zwart omlijnde figuren welke ingekleurd werden met intense primaire kleuren. In de randversieringen werd ook goud gebruikt.
-
Miniatuur met Karel de Stoute en Isabella van Bourbon.
-
Karel de Stoute en zijn tweede vrouw Isabella van Bourbon worden hier knielend, voor de doek van Veronica met daarop het gelaat van Christus afgebeeld. Hun handen zijn gevouwen en ze zijn gekleed in rijke hofkledij: Karel in het zwart, wat in die tijd mode was aan het hof, en Isabella in een jurk van rood brokaat.
-
‘Getijdenboek’
ca. 1425
Vlucht naar Egypte.
-
Tussen de gekleurde prenten werd een serie 'grisailles' ingevoegd, waarschijnlijk door een 19e eeuwse boekhandelaar die het boek nog wat meer wou opvrolijken. Een grisaille is geschilderd in grijstinten met hier en daar een toets goud. Ze werden geschilderd door Willem Vrelant in Brugge rond 1470.
-
-
Alexander de Grote dicteert vanaf zijn bed een brief voor zijn leermeester Aristoteles, die vervolgens door een bode wordt bezorgd.

-
Miniatuur toegeschreven aan Willem Vrelant in Julius Valerius, Epitome, 1450-60. Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, Ms. ii 104-5, fol. 66.
-
-
Het Zwarte getijdenboek (Brugge, ca. 1475), toegeschreven aan Willem Vrelant.
-

Geen opmerkingen:

Een reactie posten